Dalekie głosy kampanii 1812

Jak brzmi rok 1812? A jak brzmiał w wyobraźni ludzi sprzed 130 lat?

Dziwne pytania, wiem. Ale zaufajcie mi, usiądźcie wygodnie w operowej loży, wyciągnijcie lorgnon, wachlarz i program, poczujcie się jak w 1882 roku, gdy Piotr Czajkowski po raz pierwszy prezentował światu swe najnowsze dzieło: Uwerturę Rok 1812 op. 49.

Treść uwertury (bo, jak sami się przekonacie, ten utwór jest bardzo fabularny) dotyczy wydarzeń z roku 1812 - najazdu Napoleona na Rosję, zwycięskiej bitwy pod Borodino, zdobycia Moskwy, a następnie wielu długich miesięcy nietypowej wojny, podczas której Rosjanie chowali się, a Francuzi - coraz bardziej głodni i zmarznięci, zmuszeni do marszu wgłąb nieprzyjaznego kraju - szukali. I to na próżno - niestety / na szczęście (zależy, po której stronie konfliktu stoicie) zdziesiątkowane wojska napoleońskie, ze względu na warunki wojny zostały zmuszone do wymarszu i powrotu do Francji. Rosjanie wygrali i zaczęli świętowanie oraz odbudowę kraju i spalonej stolicy. 

 (moje ulubione wykonanie)

Wszystko to możemy usłyszeć w utworze. Zarówno przepełniony pewnością siebie i pragnieniem zwycięstwa marsz Napoleona, symbolizowany przez Marsyliankę, jak i - ze strony rosyjskiej - gotowość ludności do pospolitego ruszenia (melodia ludowa z pierwszej opery Czajkowskiego Wojewoda), walkę (gdy obie melodie się mieszają), a na końcu zwycięstwo: Marsylianka ginie pod naporem innej muzyki, zagłuszona salwą dział artyleryjskich (Czajkowski na prawdę wykorzystał działa jako instrument!), dzwonami cerkwii (w końcu uwertura została napisana z okazji poświęcenia świątynii Chrystusa Zbawiciela w Moskwie, wybudowanej jako wotum w podzięce za zwycięstwo w 1812 --> Rosjanom na prawdę było wtedy gorąco i, z tego, co można wyczytać w Wojnie i Pokoju, część z nich przypisywała taki, a nie inny bieg wydarzeń opiece świętych patronów) i rosyjskim hymnem narodowym Boże, caria chrani - co zaznacza narodowy charakter utworu.

 (wersja z chóralnym wykonaniem niektórych fragmentów)

Choć tytuł i tematyka nie są ani lekkie, ani buduarowe (i choć sam Czajkowski za nim nie przepadał), utworu na prawdę warto posłuchać. Pierwszy raz usłyszałam go rok temu, a teraz, w grudniu, pod wpływem lektury Wojny... powróciłam do niego i słuchałam właściwie codziennie (przy porannym makijażu - przez co niebezpiecznie zmieniał się on w barwy wojenne :P ). To, jak rozwija się utwór, jak mieszają się w nim wspomniane wyżej motywy, jak wreszcie osiąga punkt kulminacyjny w 13 minucie - wraz z dzwonami, wystrzałami i nagromadzeniem mnóstwa instrumentów, Marsylianką i hymnem Rosji na raz - to wszystko sprawia, że słuchanie go jest po prostu uzależniające, nie da się nie włączyć go ponownie. A jednocześnie motywy muzyczne w uwerturze zostają z nami na długo po wysłuchaniu - zdarzało się, że podczas gotowania / malowania paznokci / zakupów / w pracy niczego nieświadoma nuciłam sobie Marsyliankę :D

(wersja z wystrzałem dział artyleryjskich w roli instrumentów)

Posłuchajmy zatem utworu Czajkowskiego, przenieśmy się choć na chwilę do 1882, a stamtąd - wprost w wojenne zamieszanie kampanii 1812 i zapomnijmy na chwilę o tym, że dziś poniedziałek, a przed nami kolejny ciężki tydzień pracy. Z dobrą muzyką jesteśmy w stanie przetrwać wszystko, a praca, jaka by nie była, i tak nigdy nie będzie gorsza, niż sytuacja Francuzów po zwycięstwie pod Borodino :)

Miłego tygodnia!