Moda okresu Powstania Styczniowego

Właściwie to inaczej miałam zacząć ten cykl postów modowych... przekładałam go, przekładałam, aż w końcu do dodania pierwszego posta zmusiła mnie dzisiejsza 150. rocznica wybuchu Powstania Styczniowego (22 I 1863).

Czasem zdarza się tak, że wydarzenia historyczne / polityczne mają wpływ na modę. Było tak w okresie tuż przed rewolucją francuską: sympatycy króla nosili się na niebiesko bądź biało z białą wstęgą, natomiast popierający rewolucję przywdziewali stroje czerwone lub łączące trzy kolory (biały, niebieski, czerwony) oraz trójkolorowe wstążki. 

W Polsce moda stała się w latach 60. XIX wieku manifestacją uczuć narodowych. Jeszcze przed wybuchem Powstania Styczniowego Polki porzuciły kolorowe stroje na rzecz ciemnych, zabudowanych sukien, natomiast po powstaniu żałoba narodowa stała się czymś obowiązkowym.

Rysunki Artura Grottgera z cyklu Polonia oraz Lithuania doskonale przedstawiają nastroje społeczne tamtych dni, które ogarnęły nie tylko walczących. W przypadku kobiet żałoba narodowa bardzo często pokrywała się z żałobą rodzinną - wszak mężczyźni ginący w walkach byli również synami, ojcami, braćmi, mężami i narzeczonymi. Oczywiście noszenie ciemnych strojów (ze względu na ich symbolikę) było zabronione, zakaz ten spotkał się jednak z trwałym, milczącym oporem kobiet.

Strój obowiązujący w tamtych czasach składał się z czarnej, rozpiętej na krynolinie sukni. Pod tymże stelażem odważne konspiratorki, wzorem Ludwiki Chopin, która w ten sposób przetransportowała do Polski serce brata, mogły przemycać drobne przedmioty. 

Suknia posiadała długie rękawy, często była zabudowana pod szyję i wykończona białymi mankietami oraz małym, białym kołnierzykiem. W pasie spinano ją paskiem z mosiężną klamrą. Włosy noszono rozdzielone pośrodku przedziałkiem i związane w skromny kok, bez bogatych grzebieni, sznurów pereł i innych dodatków.

Ponieważ wszystkie kosztowności zostały wyprzedane w celu zdobycia pieniędzy na broń i inne rzeczy potrzebne w powstaniu, nie noszono drogiej biżuterii - ozdoby wykonywano ze zwykłego metalu, laki i drewna, następnie często malowano je na czarno.

Wszystkie dodatki projektowane były w modnym na początku stulecia stylu gotyckim. Dominowały motywy kajdan, łańcuchów, symbole narodowe oraz krzyż, serce i kotwica oznaczające wiarę, nadzieję i miłość.

Na bale nie chodzono, zrezygnowano z wszelkiej zabawy, nawet stroje dziecięce miały żałobny krój, zabawki zaś przemalowano na czarno.

Gdy o tym myślę, zastanawia mnie, czy dzisiejsze młode pokolenie byłoby zdolne do takich poświęceń - i nie chodzi mi tutaj o stroje, ale o samą decyzję walki i udział w powstaniu. Kiedyś dyskutowaliśmy o tym ze znajomymi i tak, jak na początku byłam pesymistką (zbyt bardzo balibyśmy się konsekwencji, nie jesteśmy odważni), tak później odstąpiłam od mojego twierdzenia - bo czasem skłonność do heroicznych czynów ujawnia się niespodziewanie i to w osobach, które nigdy by siebie o to nie podejrzewały.  

Zgadzacie się z tym?