Kim był dandys?

Dzisiaj zajmiemy się panami, o których nie zapomniałam ;) Wiem, że czeka mnie jeszcze druga część posta o modzie męskiej w XIX wieku. Ale na to przyjdzie jeszcze czas, a dzisiaj, zgodnie z chaotycznym układem tego bloga, czas na dandysów :)

Samo słowo dandys pojawiło się w latach 90. XVIII wieku w Anglii, a znaczenie, pod jakim dzisiaj rozumiemy to słowo utrwalił Beau Brummell - pierwszy dandys - na początku wieku XIX. I tak przez następne sto lat modnie ubrani, ekscentryczni mężczyźni spacerowali szykownie po europejskich (a potem też amerykańskich) trotuarach.

Oczywiście nie wzięli się z powietrza - w XVII wieku istniał typ pretensjonalnie ubranego dworzanina (petit - maitre), a w XVIII wieku - fircyk. Dandysi wywodzili się z tego pierwszego typu modnego mężczyzny, w opozycji do fircyków, z którymi walczyli o władzę na salonach, w kawiarniach i teatrach, i wygrali :)

Zanim napiszę więcej, przyjrzymy się typom dandysów, które wykształciły się przez parędziesiąt lat po brummellowskiej rewolucji:

Jeśli chodzi o klasyczny typ, taki, jaki wylansował Beau, to był on przede wszystkim esencją elegancji i umiaru. Brummell lubił też stonowane kolory, brak makijażu, połyskujących bibelotów i starannych, pudrowanych fryzur. Zamiast nich proponował naturalność i krótsze, rozwichrzone, "poetyckie" włosy.

Po upadku Brummella nowa moda, którą zapoczątkował zaczęła żyć własnym życiem, przekształcać się i ewoluować w kierunku niekoniecznie podobnym do tego, który nadał mu "piękny" George:

• le fashionable - cenił strój oryginalny i wytworny, ale nie karykaturalny. Słynął z hołdowania zasadzie plaire en deplaisant, czyli paradoksalnego podobania się poprzez odrazę, którą wzbudzał najczęściej impertynenckim, nielicującym z wyglądem zachowaniem.
• le fat - pyszałek. To zdegenerowana forma dandyzmu; nudny i trywialny.
• le lion - lew salonowy, egzystował głównie w tym środowisku i, co ciekawe, jako jedyny miał swój żeński odpowiednik - lwicę salonową.
• l`incroyable - wyjątkowy ekscentryk.
• le merveilleux - paryska odmiana dandysa.
• le muscadin - dandys - rojalista.
• gentleman - mój ulubiony i chyba najbardziej zbliżony do brummellowskiego oryginału. Oprócz pięknego ubioru cechowała go angielska zimna krew i doskonałe maniery.

Ubiór opisałam szczegółowo w poście o modzie męskiej, ale rasowy dandys, oprócz tego, że starał się być modnie ubrany, był przede wszystkim indywidualistą, który całe swoje życie traktował jak sztukę. Oprócz wyznaczania kanonów mody i nauczania elegancji, dandys uprawiał także inne (zazwyczaj nie przynoszące dochodów) kierunki artystyczne i płynnie przenosił je na całe swoje życie. Kostium, który zakładał nadawał ramę jego istnieniu; to, jakie ubrania zakładał dandys przenosiło się natychmiast na to, kim i jaki był. 

Uwielbiał teatr i często stylizował swoje życie na sztukę teatralną. Jego ulubione pozy to ironiczny ekscentryk, znudzony melancholik i cynik. Dandys często pogrywał też uczuciami pięknych panien (nie angażując się emocjonalnie - był samotnikiem) tak, aby dodać dramatyzmu, czy przeciwnie - sarkazmu swojej "sztuce życia".

Oprócz tego uwielbiał wprost ryzyko i niebezpieczeństwa - chętnie odwiedzał najmroczniejsze zakątki miasta, brał udział w nielegalnych pojedynkach, zażywał narkotyki, aby poszerzyć świat doznań i zintensyfikować je, uprawiał hazard i podróżował w niebezpieczne rejony świata.

Niestety taki tryb życia kończył się najczęściej źle - upadkiem fizycznym i moralnym (w sumie to dandysi nie uznawali moralności jako takiej...), a na skutek niego - śmiercią, lub dalszym, innym zupełnie życiem po porzuceniu dandyzmu. 

Dandysi nie dbali o sławę pośmiertną (liczyło się tu i teraz), toteż niewiele po nich zostało i dziś spacerujący deptakami wielkich miast tego ironicznego eleganta już nie uświadczą. Szkoda.