Maria i jej Cesarz / Marie and her Emperor

"Widziałem tylko Panią, podziwiałem tylko Panią, pragnę tylko Pani. Niech szybka odpowiedź ukoi niecierpliwy żar."
"I saw no one but you, I admired no one but you, I want no one but you. Answer me at once, and assuage the impatient passion of N."


zdjęcia / photos: Ewa Bugaj
Muzeum Zamek Królewski w Warszawie, Pałac pod Blachą, Apartamenty Księcia Poniatowskiego
The Royal Castle in Warsaw Museum, the Tin-Roofed Palace, the Apartment of Prince Poniatowski

***

 

"Dnia 18. iako w rocznicę przybycia Nayiaśnieiszego Cesarza NAPOLEONA do tuteyszey stolicy, JO Xiążę Poniatowski Minister woyny dał u siebie wielki obiad, a JW. Bourgoing Pełnomocny Minister Francuzki bal." (Gazeta Korrespondenta Warszawskiego i Zagranicznego, 1807)

"On a day of 18th, as an anniversary of Most Enlightened Emperor NAPOLEON`s arrival to the capital, Enlightened Excellency Prince Poniatowski, the War Minister arranged a great dinner in his appartament. The Honourable French Minister Bourgoing arranged the ball" (Warsaw and Abroad Correspondent`s Gazzette, 1807)

"Ciągłe przytem były bale w wielkich domach. Szereg ich otworzył Cesarz balem, który wyprawił w zamku, dostatecznie już wtenczas rozgrzanym. Wspomnieliśmy już w poprzedniej części naszych obrazów słowa, które wyrzekł do swoich marszałków za wejściem do okrągłej sali balowej, napełnionej wystrojonym tłumem płci obojej.
Jakież to mnóstwo, powiedział, „pięknych kobiet w Warszawie". Z tych pięknych kobiet dwie szczególniej wpadły mu w oczy, pani Walentowa Sobolewska i pani Anastazowa Walewska z domu Łączyńska." (Obrazy z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce przez Juliusza Dałkowskiego)

"And there were balls all the time. The splendid time started by the ball arranged by Emperor in the Castle (that was yet warm enough). We had mentioned before in our memories the words he said to his Marcheals after he entered the round ballroom full of great people.
Oh how many, he said, beautiful women in Warsaw.
Of all the women there he liked the most two of them: Mrs. Walenty Sobolewska and Mrs. Atanazy Walewska, nee Łączyńska" (The memories of few last generations in Poland by Juliusz Dałkowski) 
 

"Jak zaspokoić potrzebę zakochanego serca, które pragnie paść do Twych stóp i która zostaje powstrzymana? Och, gdybyś tylko Pani zapragnęła! Tylko Ty jedna możesz usunąć przeszkody, które nas dzielą. Och, przybądź, przybądź! Wszystkie Pani pragnienia zostaną spełnione. Twoja ojczyzna będzie mi droższa, gdy zlitujesz się nad mym biednym sercem. N"

"What can satisfy the needs of a smitten heart, which longs to throw itself at your feet, but is held back by the weight of serious considerations, paralysing its keenest desires? Oh, if only you would!... No one but you can remove the obstacles that keep us apart. My friend Duroc will make it quite easy for you. Ah! come! come! You shall have all you ask.
Your country will be dearer to me, once you have had pity on my poor heart.
N." 

"D. 17 wieczorem były asamble z tańcami u JO Xcia Benewentu Ministra Int: Zagr: które Cesarz przytomnością swoją zaszczycić raczył. Bawił się tam ochoczo dłużey iak do północy, tańcował kadryla, który oprócz Monarchy składali W. Xiążę Bergski, Xiążę Borghese, Xiążę Neuchatelu i cztery damy polskie." (Dodatek do Gazety Warszawskiej, 1807)

"On a day of 17th in the evening there was assembly arranged by Enlightened Excellency Prince of Benevent, the Minister of Foreign Affairs, which the Emperor was kind to attend. He enjoyed the ball, even after Midnight, he danced quadrille with Grand Duke of Berg, Duke Borghese, Duke of Neuchatel and four polish ladies." (The Warsaw Gazzette Appendix, 1807)

"Pani Walewska zaś opanowała wnet jego zmysły i serce. Dama ta mało znana poprzednio w towarzystwie z człowiekiem już nie młodym, była blondynką, nie wielką ale nadzwyczaj zgrabną, jakby utoczoną, a twarz jej hoża, z dużemi niebieskiemi oczyma, promieniała życiem, uczuciem, szczęściem młodości." (Obrazy z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce przez Juliusza Dałkowskiego)

"Mrs. Walewska conquered his senses and heart. This lady, fairy known in the society before, being with an elderly man, was blonde, not very tall but in a nice shape. Her fresh face, with big blue eyes was radiant and full of life, love and joy." (The memories of few last generations in Poland by Juliusz Dałkowski)

"W sobotę znaydował się Nayiaśnieyszy Cesarz na balu u Xięcia Benewentskiego, w czasie którego tańcował kontradansa z JW. Anastazową Walewską i bawił się przez czas bytności na nim wesoło." (Gazeta Korrespondenta Warszawskiego i Zagranicznego, 1807)

"On a Saturday the Most Enlightened Emperor attended the ball arranged by the Duke of Benevent, where he danced contradance with Honuorable Mrs. Atanazy Walewska and enjoyed the ball very much" (Warsaw and Abroad Correspondent`s Gazzette, 1807)


"Czy nie spodobałem Ci się, Madame? Mam przypuszczenia, by twierdzić, że tak... Czy się nie mylę? Podczas gdy moje uczucia wzrastają w siłę, twoje zdają się blaknąć. Nie dajesz mi spokoju!
Ach! Kilka wspaniałych chwil rozkoszy i szczęścia dla biednego serca, które tylko pragnie podziwiać Cię. Czy to tak trudne, dać odpowiedź? Jest mi pani dłużna dwie.
N."

"Didn't you like me, Madame? I had reason to hope you might .... Or perhaps I was wrong. Whilst my ardour is increasing, yours is slackening its pace. You are mining my repose!
Ah! grant a few moments' pleasure and happiness to a poor heart that is only waiting to adore you. Is it so difficult to let me have an answer? You owe me two.
N."

"Cesarz z nią tańczył i nazajutrz po balu, powiada kamerdyner jego Constant w swoich pamiętnikach: „był w niezwykłej jakiejś ruchliwości nerwowej, podnosił się z krzesła, przechadzał się, siadał i znowu powstawał ; myślałem, że nie będę mógł dokończyć tego dnia jego toalety. Natychmiast po śniadaniu wyprawił jednego z wysokich personatów, którego nazwiska nie wymienię do pani Walewskiej, ażeby złożył jej hołd od niego" (Obrazy z życia kilku ostatnich pokoleń w Polsce przez Juliusza Dałkowskiego)

"The Emperor was dancing with her and the following day, as Constant his chamberlain writes in his memories, "he was in a state of unusual excitement, standing up, walking through the apartment, then sitting down again, I thought it would be impossible to finish his morning toilette. Right after the breakfast he sent one of the high personas (whose name I will not mention) to pay a tribute to Mrs. Walewska from him" (The memories of few last generations in Poland by Juliusz Dałkowski)

"Mario, słodka Mario, moją pierwszą myśl kieruję do Ciebie, moim pierwszym pragnieniem jest znów Cię ujrzeć. Przybędziesz znów? Obiecałaś wrócić! Jeśli Ty nie wrócisz - to orzeł poleci do Ciebie! Mówią, że ujrzę Cię dziś na kolacji. Proszę przyjmij ten drobiazg, niech to będzie sekretne połączenie między nami wśród tłumów, jakie nas otaczają. Gdy wszystkie oczy są na nas zwrócone, my mamy nasz tajny szyfr. Gdy położę rękę na sercu, wiedz, że przepełniasz je całkowicie i połóż swoją dłoń na tym drobiazgu! Kochaj mnie, słodka Mario, i niech twoja dłoń nigdy nie rozstaje się z twoim drobiazgiem!
N."

"Marie, my sweet Marie, my first thought is of you, my first desire is to see you again. You will come again, won't you? You promised you would. If you don't, the eagle will fly to you! I shall see you at dinner - our friend tells me so. I want you to accept this bouquet: I want it to be a secret link, setting up a private understanding between us in the midst of the surrounding crowd. We shall be able to share our thoughts, though all the world is looking on. When my hand presses my heart, you will know that I am thinking of no one but you; and when you press your bouquet, I shall have your answer back! Love me, my pretty one, and hold your bouquet tight!
N."

"Oficer spojrzał na mnie, uśmiechnął się, wziął mnie za rękę i ku mojemu zdziwieniu podprowadził mnie do drzwi karety cesarza. Cesarz przysunął się do okna, a uprzejmy oficer przedstawił mnie, mówiąc: »Sire, ta piękna dama przebrnęła przez ten cały tłum, aby spojrzeć na ciebie«" (Maria Walewska)

"The officer looked at me, smiled, took my hand and, despite my astonishment, led me to the Emperor`s carriage. The Emperor moved to a window and kind officer made presentation: ">>Sire, this beautiful lady went through the mob just to look at you<<" (Marie Walewska)